Στις 4 και 5 Ιουνίου 2014 πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική επίσκεψη στη Μαδρίτη Ισπανίας στα πλαίσια του Δικτύου Επιστροφών VRENET (Πολύπλευρο Δίκτυο για Εθελούσιες Επιστροφές). Η συνάντηση φιλοξενήθηκε από την περιφερειακή κυβέρνηση της Μαδρίτης – Τομέα Μετανάστευσης (DG INMIGRASION).
Στις συναντήσεις ήταν παρόντες πέντε (5) εκπρόσωποι από Κυπριακούς Δημοσίους, Εθελοντικούς και Ιδιωτικούς Οργανισμούς και σαράντα εννέα (49) εκπρόσωποι από την Κεντρική και Περιφερειακή Κυβέρνηση, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, Πρεσβείες, και εθελοντικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της Μετανάστευσης και των Εθελουσίων επιστροφών Υπηκόων Τρίτων Χωρών. Τα αποτελέσματα της συνάντησης είναι σημαντικά και ταυτόχρονα ελπιδοφόρα, αφού οι συμμετέχοντες κατέληξαν σε αρκετά συμπεράσματα.
Ανατροφοδότηση και Συμβολή των Συμμετεχόντων
Η οργανωτική ομάδα έλαβε πολύ καλή ανατροφοδότηση από τους συμμετέχοντες σχετικά με την περαιτέρω βελτίωση του δικτύου VRENET, και πιθανούς ρόλους που θα μπορούσε να συμβάλλει και για την περίπτωση της Ισπανίας. Περαιτέρω συμπεράσματα και βασικά σημεία αναφοράς που δύνανται να ενδιαφέρουν ανάλογους φορείς στην Κύπρο, αναλύονται ακολούθως:
Κατανόηση της Ισπανικής αντίληψης για τη Μετανάστευση
Το ισπανικό κράτος, για όλους τους μετανάστες (συμπεριλαμβανομένων των Ευρωπαίων και των Υπηκόων Τρίτων Χωρών), τους θεωρεί ως «νεοεισερχόμενους» κατοίκους. Υπό το συγκεκριμένο πρίσμα, επιχειρεί να αναπτύξει ένα κοινωνικό μοντέλο και ανάλογες πολιτικές χωρίς αποκλεισμούς ατόμων ή/και ομάδων. Η παρούσα φιλοσοφία αντιμετωπίζει το μετανάστη ως ένα άτομο με αξίες, που έχει τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με αυτά του Ισπανού πολίτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει μια ραγδαία αύξηση με τη ροή της μετανάστευσης. Ειδικότερα, για την περιφέρεια της Μαδρίτης, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, το ποσοστό των μεταναστών φθάνει το 14% του συνολικού πληθυσμού.
H Περιφερειακή Κυβέρνηση της Μαδρίτης θεωρείται πρωτοπόρος στις πολιτικές ένταξης, αναπτύσσονται παράλληλα στενή και συνεχή συνεργασία με ΜΚΟ. Παρέχει τους απαραίτητους πόρους σε διάφορες ΜΚΟ για τη στήριξη της ένταξης των για μια σειρά από δραστηριότητες, ενώ για εκείνους που θα αποφασίσουν να επιστρέψουν στην χώρα προέλευσής τους, προσφέρει εναλλακτικές λύσεις.
Εθελούσια Προγράμματα Επιστροφών (AVRs)
Τα AVRs χρηματοδοτούνται από τη Γενική Γραμματεία Μετανάστευσης, καθώς και από το Ευρωπαϊκό Ταμείο επιστροφών. Η διαχείρισή τους γίνεται από ΜΚΟ και άλλους διεθνείς οργανισμούς. Ειδικότερα, παρέχονται προγράμματα AVRs τριών κατηγοριών:
- Εθελούσια Επιστροφή:Η συγκεκριμένη κατηγορία συμπεριλαμβάνει νόμιμους και παράνομους μετανάστες. Ο/Η αιτούμενος//η θα λάβει εισιτήριο αεροπλάνου επιστροφής, μικρό επίδομα και έξοδα μετακίνησης στο αεροδρόμιο. Επίσης προσφέρεται και ένα μικρό ποσό επανεγκατάστασης στη χώρα του/της. Ο/Η αιτούμενος/η δεσμεύεται ότι δεν θα επιστρέψει στην Ισπανία για τρία (3) χρόνια από την ημ/νία μετοίκησης.
- 2. Εθελούσια Επιστροφή και Επιχειρηματικότητα:Η επιστροφή συνδυάζεται με την παροχή μη τυπικής εκπαίδευσης πριν από την έξοδο από τη χώρα. Ο/Η αιτούμενος/η, σε συνεργασία με επαγγελματίες μέντορες, υποβάλλει πρόταση επιχειρηματικού σχεδίου, η οποία θα εξεταστεί από το Υπουργείο και εφόσον εγκριθεί θα λάβει μια επιχορήγηση για να ξεκινήσει την επιχείρησή του/της. Η συγκεκριμένη επιλογή είναι διαθέσιμη μόνο σε νόμιμους μετανάστες. Το κόστος καλύπτεται από το Ισπανικό κράτος. Ο/Η αιτούμενος/η δεσμεύεται ότι δεν θα επιστρέψει στην Ισπανία για τρία (3) χρόνια από την ημ/νία μετοίκησης.
- 3. Αξιοποίηση του επιδόματος ανεργίας σε Προγράμματα Επιστροφών:Η Τρίτη κατηγορία αφορά μετανάστες εργαζόμενους που είναι κατά την τωρινή περίοδο άνεργοι και πληρούν τα κριτήρια χορήγησης του σχετικού επιδόματος. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα λάβουν το 40% του συνολικού ποσού στην Ισπανία και το υπόλοιπο 60% θα τους δοθεί με τη μετάβασή τους στη χώρα προέλευσης.
«Κλειστά» Κέντρα Απορριφθέντων Αιτούντων για Άσυλο και Μετανάστευσης
Τη δεδομένη περίοδο δεν υπάρχουν «Κλειστά» Κέντρα Απορριφθέντων Αιτούντων για Άσυλο και Μετανάστευσης. Οι παράνομοι δύνανται να διαμένουν στην Ισπανία, αλλά δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις δημόσιες υπηρεσίες (π.χ. υγειονομική φροντίδα). Μετά το χρονικό διάστημα των δύο ετών από τη στιγμή της απόρριψης των αιτήσεων τους, μπορούν να υποβάλλουν εκ νέου αίτηση, αλλά θα πρέπει να παρακολουθήσουν μια σειρά από επιμορφωτικά μαθήματα, ώστε να καταστούν ικανοί για να εργοδοτηθούν.
Κέντρα Πληροφόρησης Μεταναστών (CEPI)
Πολλές αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης λειτουργούν Κέντρα Πληροφόρησης Μεταναστών, όπου προσφέρονται μια πλειάδα δραστηριοτήτων τόσο σε νόμιμους όσο και σε παράνομους μετανάστες. Αναλυτικότερα παρέχεται πληροφόρηση για τις διαθέσιμες υπηρεσίες που μπορούν να αξιοποιήσουν, λαμβάνουν μη‐τυπική εκπαίδευσης και μπορούν να μάθουν Ισπανικά δωρεάν. Επίσης οι παράνομοι μετανάστες μπορούν να πληροφορηθούν για τις κατηγορίες – προγράμματα εθελουσίων επιστροφών.
